همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

الفباي پارسي گروه سي‌ودوگانهٔ حروف (اَشكال نوشتاري) در خط فارسي است كه نمايندهٔ نگاشتن (همخوان‌ها يا صامت‌ها) در زبان فارسي است و حروف بي‌صدا نام دارند. به اين گروه از حروف (اَشكال)، حروف الفبا يا حروف هجاي فارسي مي‌گويند.

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

حروف الفبااين حروف۳۲گانه، داراي حالت‌هاي متفاوت نوشتاري‌اند. يك حرف يا يك شكلِ يكسان از يك حرف ممكن است نمايندهٔ چند واج متفاوت باشد (مانند شكل: «ا»، از گروه «الف» كه نمايندهٔ مصوت بلند ـا (مانند «باد» و «زاد») و هم صامتِ «همزه» (مانند «ابر» و «امروز» و «اردك») هر دو مي‌تواند باشد)، و برعكس، ممكن است چند حرف متفاوت همگي اشاره به يك واج يكسان داشته باشند (مانند حروف متفاوت: س، ص، ث كه همه مشتركاً نشانهٔ واج صامتِ «س» مي‌باشند).

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

درضمن، براي نگاشتن واكه‌هاي بلندِ سه‌گانه (ا، ي، و) نيز از سه تا از حروف الفبا كمك گرفته مي‌شود كه با سه صامتِ «الف»، «واو» و «ي» هم‌شكل نوشته مي‌شوند. واكه‌هاي كوتاه معمولاً بدون علامت و در موارد ضروري با علامت‌هاي «زير» (فتحه ـَ)، «زِبَـر» (كسره ـِ) و «پيش» (ضمه ـُ) مشخص مي‌گردند. به علامت‌هاي به‌كاررفته براي واكه‌ها «حروف صدادار» حروف الفبا(بلند و كوتاه) گفته مي‌شود.

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

حروف الفبا اساس الفباي فارسي با الفباي عربي يكي است، اما الفباي فارسي داراي چهار حرف است كه واج‌هاي متناظر آنها در عربي استاندارد وجود ندارد. برخي از حروف فارسي با حروف متناظر خود در عربي متفاوت هستند؛ مثلاً حرف «ك» در فارسي در حالت پاياني يا تنها با سركش نوشته مي‌شود درحالي‌كه اين حرف در عربي در اين دو حالت بدون سركش بصورت «ك» نوشته مي‌شود. هم‌چنين حرف «ي» در حالت پاياني در فارسي بدون نقطه است، اما در عربي با دو نقطه بصورت «ي» نوشته مي‌شود. برخي از حروف در فارسي دارايحروف الفبا بيش از يك شكل هستند، مانند حرف «هـ».

الفباي فارسي شامل ۳۳ حرف است.[۱]

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

ترتيب و نام ۳۳ حرف فارسي عبارت است از:

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

واكه‌ها (يا مصوت‌ها) در زبان فارسي دو دستهٔ بلند و كوتاه هستند.

حروف الفبا واكه‌هاي بلند سه تا هستند و «آ»، «او»، و «اي» ناميده مي‌شوند چون با سه حرف (الف كشيده – واو – ي) كه درحقيقت براي نمايش سه همخوان (صامت) هستند نمايش داده مي‌شوند حروف صدادار نيز ناميده مي‌شوند.

واكه‌هاي كوتاه نيز سه تاهستند و زِبَـر (فتحه)، زير (كسره)، و پيش (ضمه) ناميده مي‌شوند حروف الفبا كه در موارد ابهام‌زدايي به‌صورت سه نشانه (ـَــِــُ) به حروف اضافه مي‌شوند. در حروف الفبا نماينده ندارند و در مقابل حرف (شكل)، به آنها «حركت» (نشانه) مي‌گويند.

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

درحقيقت ۳۳ حرف الفباي فارسي براي نمايش همخوان‌ها مي‌باشند. (براي نمايش مصوتهاي بلند هم از سه حرف نماينده همخوان‌ها كمك گرفته مي‌شود)

هم‌خوانها (صامتها) در الفباي فارسي امروزي عبارتند از:

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

در الفباي زبان عربي چهار حرف «گ چ پ ژ» وجود ندارد. عرب‌زبان‌ها، به جاي اين ۴ حرف، بيشتر حرف‌هاي «ف ك ز ج، تش، ق» را استفاده مي‌كنند. همچنين حرف «ك» از زبان فارسي را نيز گاهي با حرف «گ» به‌صورت يكسان معرب مي‌سازند. درمورد «و» فارسي نيز عموماً آن را به «ف» تبديل مي‌كنند؛ به‌كار نبردن اين حرف‌ها به‌خوديِ خود در يك زبان ايراد به‌شمار نمي‌رود، اما پس از ورود اسلام به ايران الفباي عربي براي نوشتن خط پارسي به‌كار گرفته شد. نپذيرفتن و به‌كار نبردن چهار حرفِ «گ چ پ ژ» توسط اعراب سبب گرديد كه آن‌ها به‌جاي تغيير و بِه‌سازي زبان خود، به دستكاري در ديگر زبان‌ها بپردازند[نيازمند منبع] و بسياري از واژه‌هاي ايراني و پارسي را به سوي نابودي پيش ببرند. هجوم زبان عربي آسيب‌هايي بر زبان پارسي وارد نموده و سبب فراموشي و گاهي نابودي برخي از واژه‌هاي ايراني شده‌است. اين دگرگوني در زبان پارسي تا آن اندازه گسترش يافته كه حتي نام زبان پارسي به فارسي تغيير يافته‌است. دگرگوني‌هاي زبان پارسي، از براي مشكلات خويش نيست، بلكه بار مشكلات زباني ديگر را بر دوش مي‌كشد.[۴][۵]

واژه‌هاي آسيب‌ديده در زبان پارسي، به‌دليل نبودِ گ چ پ ژ در زبان عربي:

• واژه‌هاي با واج «گ» (مانند گرگاني = جرجاني، بزرگمهر = بوذرجمهر)
• واژه‌هاي با واج «چ» (مانند چمكران = جمكران، چاچ‌رود = جاجرود)
• واژه‌هاي با واج «پ» (مانند پارس = فارس، پرديس = فردوس، پيل = فيل)
• واژه‌هاي با واج «ژ» (كژ = كج، لاژورد= لاجورد)
• همچنين بسياري از واژه‌هاي پارسي كه داراي واج‌هاي «گ چ پ ژ» بوده‌اند به‌جاي دگرگوني در يك واج، به‌صورت يكپارچه با واژهٔ عربيِ ديگري جايگزين شده‌اند. (مانند كژدم>> عقرب، ژرفا>> عمق، آرامگاه>> مقبره، واژه>> كلمه، سرچشمه>> منبع)[۴]

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

به واسطه استعمال كلمات عربي و تركي هشت حروف الفبا حرف ديگر به الفباي فارسي اضافه شدهكه عبارت است از: ح . ث. ض . ع. ق . ص. ط . ظ. اين حروف در زبان فارسي وجود ندارند و هر كلمه‌اي كه يكي از حرف را دارد فارسي نيست.[۶] در حدود صد سال گذشته، انديش‌گران پرشماري ايدهٔ بحث‌انگيزِ دگرگوني الفباي فارسي و به‌ويژه جايگزين‌كردن آن با الفباي لاتين را طرح كرده‌اند. يحيي ذكا در متن مهمي به‌سال ۱۳۲۹ با نام در پيرامون خط فارسي، شماري از چهره‌هايي را كه از آغاز مشروطه و در جريان آشنايي ايران با جهان مدرن، خواهان دگرگوني بنيادين خط فارسي شده‌اند، معرفي و بررسي كرده است. موج نخستِ دگرگوني‌خواهان را چهره‌هايي چون ميرزا فتحعلي آخوندزاده يا يوسف مستشارالدوله تشكيل مي‌دادند. آن‌ها دريافتند كه حروف الفبا دشواري بزرگ خط عربي، جداجدا (يا به‌اصطلاح «آلفابتي») نبودن حرف‌هاي آن است.[۷]

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

الفباها به سه گروه آوايي،[۱۰] غيرآوايي[۱۱] و نيمه آوايي[۱۲] تقسيم مي‌شوند. روش‌هاي آموزش الفبا نيز به سه دسته تقسيم مي‌گردند: روش تحليلي، روش كلي و روش تركيبي. روش تحليلي براي آموزش الفباهاي آوايي به كار مي‌رود. در روش تحليلي، كلمه به صداهاي تشكيل دهندهٔ آن تجزيه شده و سپس نوشتن آموزش داده مي‌شود. در روش كلي، نوشتن كل كلمه آموزش داده مي‌شود.[۱۳] روش كلي براي آموزش الفباهاي غيرآوايي به كار مي‌رود. روش تركيبي براي آموزش الفباهاي نيمه آوايي به كار گرفته مي‌شوند. الفباي فارسي در زمرهٔ الفباهاي نيمه آوايي قرار دارد و براي آموزش آن از روش تركيبي حروف الفبا استفاده مي‌شود. روش تركيبي بهترين روش براي آموزش الفباي نيمه آوايي فارسي است. در آموزش الفباي فارسي هرگاه حرف مورد نظر آوايي باشد ازروش تحليلي، و هرگاه غيرآوايي باشد از روش كلي استفاده مي‌گردد.[۱۴]

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

الفباي زبان اردو نيز بر پايه الفباي فارسي بنيان نهاده شده كه با افزودن چهار حرف ديگر به الفباي فارسي تشكيل شده‌است. اين چهار حرف عبارت‌اند از: ٹ، ڈ، ڑ، ي. «ه» دوچشم نيز  حروف الفبا در اردو با حرفي ديگر نمايش داده مي‌شود به‌صورت: ه.[۱۵] اين چهار حروف خود گوياي مشتق شدن الفباي فارسي از الفباي پهلوي و اوستايي است.

همه چيز درباره يادگيري حروف الفباي فارسي

الفباي جاوي، كه الفباي رايج در اندونزي است، به الفباي فارسي شباهت دارد. در اين الفبا «چ» حروف الفبا همانند فارسي، «گ» به‌صورت نقطه‌دار «ڬ»، «ژ» به‌صورت «ڠ» و «پ» به‌صورت «ﭪ» نوشته مي‌شود.

حروف الفبا