سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
در پي تماس با مركز اطلاع رساني داروها و سموم (DPIC)، همراهان بيمار چنين مطرح نمودند كه روز گذشته با شكايت از تاري ديد و درد شديد در هر دو چشم دختر ۱۳ ساله‌شان سيتريزين كه به صورت حاد شروع شده بود، به چشم پزشك مراجعه مي‌كنند، بيماري به دليل آلرژي به مدت ۵ سال روزانه ۱ عدد لوراتادين ۱۰ ميلي‌گرمي مصرف مي‌كرده است كه از ۲۰ روز قبل اين سيتريزين دارو توسط پزشك به روزانه ۲۰ ميلي‌گرم ستيريزين تغيير پيدا مي‌كند.
همچنين به علت بروز حملات شديد آلرژيك بيمارحدود ۱ ماه قبل ۲ دوز تزريقي Hydrocortisone ۱۰۰ ميلي‌گرمي و Betamethasone طويل‌الاثر دريافت كرده است. در ضمن بيمار به علت سيتريزين و سواس فكري و رفتاري (OCD) حدود ۲ ماه روزانه ۱۵ ميلي‌گرم سيتالوپرام مصرف مي‌كرده كه به علت بروزواكنش هاي حساسيتي وAgitation شديد اين رژيم حدود ۱ ماه قبل قطع شده است.
پزشك متخصص چشم با تشخيص فشار بالاي چشم (Intraocular hypertension) ضمن قطع داروي ستيريزين، براي بيمار رژيم ۳ روزه‌ي قطره‌ي تيمولول، قطره‌ي سيتريزين اشك مصنوعي و قرص جوشان مولتي‌ويتامين تجويز مي‌كند.
سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
با پيگيري‌هاي انجام شده مشخص شد كه ۵ روز پس از قطع داروي ستيريزين و مصرف داروهاي تجويز شده، فشار داخل چشمي كاهش يافته ولي هنوز سيتريزين نرمال نشده است. در خصوص اين بيمار اشاره به نكات زير ضروري به نظر مي‌رسد:
۱) گلوكوم Glaucome اولين عامل نابينايي در دنيا است. يكي از مهمترين عوامل خطرساز(Risk Factor) ابتلا به گلوكوم، بالا بودن فشار داخل چشم مي‌باشد. حدود ۲ درصد كل افراد بالاي ۴۰ سال در دنيا مبتلا به گلوكوم مي‌باشند. فشار داخل چشم Intra Ocular Pressure (IOP) توسط ميزان مايع ترشح شده از سيتريزين اپي‌تليوم جسم مژگاني (Ciliary) و ميزان خروج مايع از سيستم سيتريزين ترابكولار و كانال اشلم تنظيم مي‌شود. به IOP بين ۱۰ تا ۲۰ ميليمتر جيوه نرمال و بالاتر از ۲۱ ميليمتر جيوه Intraocular Hypertension اطلاق مي‌شود. يكي از مهمترين علائم فشار بالاي داخل چشم، درد شديد چشم و تاري ديد مي‌باشد.
۲) يكي از علل عمده‌ي افزايش فشارداخل سيتريزين چشم، مصرف داروها مي‌باشد. دو دسته از داروها بيشترين اثر را روي فشار داخل چشم اعمال مي‌دارند:
سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
آنتي‌كلينرژيك‌ها:
كه با مهار گيرنده‌هاي موسكاريني سيتريزين روي عضلات جسم مژگاني (Ciliary’s bodies) باعث كاهش ميزان خروج مايع زلاليه از طريق كانال اشلم و شبكه‌ي ترابكولارمي‌شوند، در نتيجه فشار داخل چشم را افزايش مي‌دهند مانند آتروپين، هيوسين ودي سيكلومين.
آگونيست‌هاي آدرنرژيك:
اين داروها با تحريك گيرنده‌هاي b روي اپي تليوم ترشحي جسم مژگاني سبب تسهيل در ترشح مايع زلاليه شده و از اين طريق فشار داخل چشم را بالا مي‌برند. از اين داروها مي‌توان به دوبوتامين اشاره كرد.
۳) ستيريزين و لوراتادين دو داروي سيتريزين آنتي‌هيستامينرژيك هستند كه با مهار گيرنده‌هاي هيستاميني H۱ ممكن است در پيشگيري و درمان واكنشهاي آلرژيك مؤثر باشند. آنتي‌هيستامين‌هاي كلاسيك، آمين‌هايي هستند كه به علت سيتريزين شباهت ساختماني با تركيبات آنتي‌كلينرژيك به نسبت‌هاي مختلف، خواص سيتريزين آنتي‌كلينرژيكي هم دارند. بنابراين يكي از عوارض اين دسته از داروها ممكن است افزايش فشار داخل چشم و تاري ديد باشد.
البته ستيريزين و لوراتادين دو دارو از نسل دوم آنتي‌هيستامين‌ها هستند كه در مقايسه با داروهاي نسل اول خواص آنتي‌كلينرژيكي بسيار پايين‌تري دارند. عوارض چشمي سيتريزين گزارش شده از اين داروها شامل Conjunctivitis با لوراتادين وglaucoma, Oculogyric crisis با ستيريزين مي‌باشد.
نكته:
سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
برخي از منابع خواص آنت‌كلينرژيكي ستيريزين و لوراتادين را صفر درنظر مي‌گيرند.
۴) سيتالوپرام از دسته داروهاي مهار كننده‌ي انتخابي باز جذب سروتونين (SSRIs) مي‌باشد كه در درمان افسردگي و وسواس كاربرد دارد. اين دارو در مقايسه با ساير داروهاي سيتريزين ضد افسردگي مانند سه حلقه‌يي‌ها(TCAs) و ديگر داروهاي SSRIs مانند فلوكستين، پاروكستين و فلووكسامين، عوارض آنتي‌كلينرژيك بسيار پايين‌تري دارد. البته در مصرف خوراكي دو ماهه‌ي اين دارو، به ميزان ۹ درصد اختلال در انطباق ديد دور و نزديك ديده شده است و علت اين عارضه را خواص آنتي‌كلينرژيكي هر چند اندك اين دارو دانسته‌اند. مواردي از گلوكوم هم با اين دارو گزارش شده است اما در همه‌ي موارد عوامل قويتري سيتريزين هم براي ايجاد گلوكوم وجود داشته و تا به حال هيچ رابطه‌ي مستقيمي بين مصرف اين دارو و گلوكوم به اثبات نرسيده است.
سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
نكته:
در برخي موارد گزارش شده،سيتريزين اين احتمال وجود دارد كه خواص آنتي‌كلينرژيكي و سروتونرژيكي سرترالين روي عضلات مژگاني سبب افزايش فشار داخل چشم و گلوكوم شود.
۵) بتامتازون و هيدروكورتيزون دو دارو از دسته داروهاي كورتيكواستروئيد مي‌باشند كه در كاهش واكنشهاي التهابي بدن مؤثرند.
اين دسته از داروها يكي از مهمترين داروهاي ايجاد كننده‌ي گلوكوم مي‌باشند. كورتيكواستروئيدهاي سيستمي باافزايش توليد مايع زلاليه و انواع موضعي چشمي با مهار خروج مايع سيتريزين باعث افزايش فشار داخل چشم مي‌شوند. بروز عارضه با كورتيكواستروئيدهاي موضعي چشمي با احتمال بيشتري نسبت به فرم‌هاي سيستمي ديده شده است.
نكته:
سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
افزايش فشار داخل چشم سيتريزين با مصرف كمتر از يك ماه فرم‌هاي موضعي چشمي و كمتر از يك سال با فرم‌هاي سيستمي گزارش نشده است.
نتيجه گيري:
باتوجه به اينكه اكثر افراد مبتلا به گلوكوم در سنين بالاي ۴۰ سال مي‌باشند، احتمال بروز افزايش سيتريزين فشارچشم ناشي از مصرف دارو(drug induced intraocular hypertension) در محدوده‌ي سني سيتريزين فوق قوت مي‌يابد. هر چند مواردي از گلوكوم در كودكان نيز گزارش شده است، ولي مورد اين بيمار با احتمال بسياربالا، علت بروز افزايش فشارچشم، ناشي از دارو مي باشد.
● با فرض بروز عارضه دارويي:
الف) با توجه به خاصيت آنتي‌كلينرژيكي پايين سيتالوپرام و طول درمان با اين دارو و زمان قطع دارو توسط بيمار، نمي‌توان اين دارو را مستقيماً عامل بروز اين عارضه دانست.
ب) كورتيكواستروئيدهاي سيستمي سيتريزين فقط در مصارف دراز مدت اين عارضه را دارند. با توجه به مصرف كوتاه مدت اين دارو و فاصله‌ي زماني مصرف اين داروها با زمان بروز عارضه، شانس بروز اين عارضه توسط اين داروها هم پايين مي‌باشد.
ج) باتوجه به برگشت نسبي فشار داخل چشم پس از قطع سيتريزين و مصرف دارو در زمان بروز عارضه مي‌توان با بيشترين احتمال، عامل بروز عارضه را به داروي ستيريزين نسبت داد.
سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
● پيشنهادها:
در اكثر موارد مشابه در صورت قطع دارو، اين عارضه برگشت پذير بوده است.
هشدار در مورد سيتريزين علائم فشار بالاي چشم از جمله درد در ناحيه‌ي سيتريزين چشم و تاري ديد در بيماراني كه داروهاي افزايش دهنده‌ي فشار داخل چشم مصرف مي‌كنند، مفيد به نظر مي‌رسد.
يادآوري بعضي از داروهاي افزاينده‌ي فشارداخل چشم:
تئوفيلين، گشادكننده‌هاي عروقي، مهاركننده‌هاي منوآمينواكسيداز (MAOIs)، فن‌فلورامين،سيتريزين مهاركننده‌هاي گانگليوني، ساليسيلاتها، كنتراسپتيوهاي خوراكي، كلرپروپاميد، سوكسينيل كولين، كتامين، كافئين، بنزوديازپين‌ها، فنوتيازينها، ضد افسردگيهاي سه حلقه‌يي (TCAs)، آنتي‌كلينرژيك‌ها، بتاآگونيست‌ها، كورتيكوستروئيدها.
يادآوري مي‌شود سيتريزين مركزاطلاع رساني داروها وسموم معاونت غذا ودارو، با شماره تلفن رايگان و شبانه روزي ۰۹۶۴۶، پاسخگوي كليه سوالات دارويي، اعم از موارد مصرف، منع مصرف و عوارض جانبي داروها، تداخلات احتمالي درمصرف همزمان داروها با هم و با غذا، سازگاري داروهاي تزريقي با هم وبا محلولهاي تزريقي وهمچنين كنترل سيتريزين موارد مسموميت با داروها و مواد شيميايي، درخدمت همكاران گروه پزشكي وعموم مردم مي‌باشد.
سيتريزين چيست و چه كارايي دارد؟
- ۱۷ بازديد
- ۰ نظر