از كجا بفهميم به كبد چرب مبتلا شديم

از هر 10 ايراني، 3 نفر به كبد چرب مبتلا هستند و اين آمار، زنگ خطر‌ها را درباره شيوع گسترده اين بيماري در جامعه به صدا درآورده است، زيرا گرچه ممكن است اين بيماري در ابتدا عوارضي در بدن ايجاد نكند، اما اگر تحت درمان مناسب قرار نگيرد، مي‌تواند به التهاب و نارسايي جدي كبد منجر شود.بررسي‌هاي علمي نشان مي‌دهد شيوع ابتلا به كبد چرب در زنان و مردان يكسان است و احتمال دارد در هر سني ظاهر شود، اما در سنين 40 تا 60  سالگي بيشتر رخ مي‌دهد.كبد عضوي حياتي در بدن است كه وظيفه اصلي آن، كنترل سوخت و ساز چربي‌هاست. در هر 100 گرم از بافت كبد، 5 گرم چربي وجود دارد و زماني فرد به بيماري كبد چرب مبتلا مي‌شود كه ميزان چربي ذخيره شده در بافت كبد از اين مقدار بيشتر گردد.عوامل ايجادكننده و زمينه‌ساز بيماري كبد چرب موجب مقاومت بدن به انسولين مي‌شود و سوخت و ساز چربي را در كبد دچار اختلال مي‌كنند.بيماري كبد چرب هيچ علامت و درد خاصي ندارد و حتي در معاينات بدني در برخي افراد فقط نشانه‌هايي مانند بزرگي و حساس بودن آن، ممكن است مشاهده شود، اما تشخيص آن نياز به بررسي‌هاي آزمايشگاهي دارد.همچنين ممكن است برخي افراد هنگام افزايش وزن ناگهاني به دليل تحت كشش قرار گرفتن كپسول اطراف كبد، سنگيني، فشار و درد مبهمي را در ناحيه راست بدن زير دنده‌ها احساس كنند.

وجود چربي در كبد هر انساني طبيعي است اما اگر كبدي داراي 5 تا 10 درصد چربي باشد كبد چرب ناميده مي شود.

كبد چرب چند نوع است؟

كبد چرب را مي‌توان به سه نوع تقسيم كرد:

نوع اول اين بيماري، “كبد چرب ساده” است كه علامتي ندارد و اغلب اوقات بيمار متوجه آن نمي‌شود. بيمار مبتلا به كبد چرب ساده فقط با تجمع چربي در كبد مواجه است و هنوز اختلالي در عملكرد اين عضو وجود ندارد.

وقتي چربي كبد از حدي بيشتر مي‌شود، بيمار به اختلال “كبد چرب ملتهب” و حتي هپاتيت مبتلا مي‌شود و پس از مدتي امكان دارد دچار نارسايي كبد گردد كه به آن “سيروز كبدي” مي‌گويند و علت اصلي آن كبد چرب ساده است.

پژوهشگران دانشگاه مينه سوتا معتقدند، چربي زياد به كبد آسيب مي رساند. در افراد چاقي كه به بيماري كبد چرب مبتلا نيستند، چربي موجود در غذا در نهايت به كبد مي چسبد و به اين ترتيب چربي حتي در كبد افرادي كه الكل استفاده نمي كنند نيز با ساز و كار نامعلومي تجمع مي كند.

چه كساني بايد نگران باشند؟

اصولا كساني كه اندازه دور شكم آنها افزايش مي‌يابد، بيشتر در معرض خطر ابتلا به كبد چرب هستند. حدود 70 درصد بيماران مبتلا به كبد چرب چاق هستند و از آنجا كه چاقي در جامعه ايراني حتي در سنين پايين رو به گسترش است، شيوع اين بيماري هم در حال افزايش است.استفاده بيش از حد از غذاهاي پركالري يكي از عوامل بروز چاقي است. وقتي افراد اين انرژي مازاد را مصرف نمي‌كنند، چربي‌ها اطراف شكم و سلول‌هاي كبدي ذخيره مي‌شوند و عملكرد اين عضو حياتي را با مشكل مواجه مي‌كنند.كبد چرب ساده معمولا به شكل اتفاقي كشف مي‌شود و 70 تا 80 درصد بيماران مبتلا به آن نشانه‌اي ندارند و براي بيماري‌هاي ديگر به پزشك مراجعه مي‌كنند و پزشك بر حسب اتفاق متوجه كبد چرب آنها مي‌شود، اما گاهي احتمال دارد بيمار علاوه بر احساس خستگي، دردهايي در ناحيه كبد داشته باشد.بهترين راه تشخيص اين بيماري، نمونه‌برداري از كبد است و حتي گاهي سونوگرافي هم كبد چرب را نشان نمي‌دهد.از سويي ديگر بدخوابي، رنگ زرد چهره و لكه‌هاي پوستي، آب آوردن شكم و…. كه به باور عمومي نشانه‌اي از درست كار نكردن كبد هستند، معمولا در مراحلي ظاهر مي‌شوند كه كبد ملتهب شده باشد و شكل كبد چرب ساده را پشت سر گذاشته باشد. بنابراين نبايد براي اثبات بيماري كبد چرب ساده منتظر ظهور اين علائم شد.

آيا با توضيحات بالا شما هم نگران شده‌ايد و دلتان مي‌خواهد بدانيد دچار كبد چرب هستيد يا نه؟

متخصصين مي گويند افراد چاق‌ و داراي شكم بزرگ، مبتلايان به ديابت نوع 2 ، مبتلايان به برخي اختلالات چربي‌ خون به خصوص تري گليسيريد يا نارسايي‌هاي قلبي، الكلي‌ها، مبتلايان به سوء تغذيه، كساني كه به سرعت و غيراصولي لاغر شده‌اند و كساني كه برخي داروها مانند كورتون و ضدتشنج مصرف مي‌كنند، در خطر ابتلا به كبد چرب قرار دارند.ماهيت و عوارض بيماري كبد چرب در زنان باردار (كه در سه ماهه سوم بارداري به آن مبتلا مي‌شوند) با ساير مبتلايان به اين بيماري تفاوت دارد و ممكن است به نارسايي شديد كبد منجر شود و نوزاد را در معرض خطر قرار دهد كه در برخي مواقع بهتر است به بارداري پايان داد.بيماري كبد چرب، علامت و درد خاصي ندارد. اين بيماري در 15 درصد مبتلايان در طولاني مدت، به نارسايي كبد منجر خواهد شد.

به طور طبيعي فقط ميزان كمي چربي در كبد ذخيره مي شود. پيدا كردن ريشه ي چربي هاي ذخيره شده در كبد چرب غيرالكلي، براي پيشگيري و درمان اين بيماري بسيار حايز اهميت است.

مبتلايان چه كنند؟

بيماري كبد چرب كاملا قابل برگشت و قابل درمان است. اگر كبد چرب ساده دير شناخته شود، آن وقت درمانش بسيار دشوار يا غير‌ممكن مي‌شود.متاسفانه وقتي به كسي گفته مي‌شود دچار كبد چرب شده‌ است، تصور مي‌كند بايد ديگر چربي نخورد، در حالي كه ما بيشتر انرژي‌مان را از كربوهيدرات‌هايي مثل نان، سيب زميني ، شكر و قند مي‌گيريم و اگر اين مواد بيش از حد مصرف شوند، مازاد آنها در بدن به چربي تبديل خواهد شد. بنابراين نه ‌تنها بايد مصرف چربي‌ها در برنامه غذايي كنترل شود، بلكه خوردن موادي مانند نان، سيب‌زميني، ماكاروني و برنج بخصوص در شام بايد كمتر گردد.ورزش منظم داشته باشيد و اگر قصد لاغر شدن داريد، مراقب باشيد كاهش وزن‌تان در ماه بيش از سه كيلو نباشد. همچنين اين باور كه لبنيات پرچرب خاصيت بيشتري دارند درست نيست و مبتلايان به كبد چرب بايد از لبنيات كم‌چرب استفاده كنند.خوردن ماهي ، ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه هم به سلامتي كبد كمك مي‌كند. اما مبتلايان و حتي آنهايي كه در معرض خطر قرار دارند بايد از خوردن گوشت‌هاي پرچرب و غذاهاي آماده‌اي مانند سوسيس و كالباس پرهيز كنند و سالاد را هم در وعده‌هاي غذايي خود بگنجانند.اگر اصرار داريد همراه با چاي از مواد شيرين استفاده كنيد، خرما و كشمش را جايگزين قند كنيد، زيرا خطر اين مواد براي كبد كمتر است.

از كجا بفهميم به كبد چرب مبتلا شديم